Ο ΒΑΣΑΝΙΣΜΟΣ & Ο ΜΑΡΤΥΡΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΡΗΓΑ ΦΕΡΑΙΟΥ

Αναρτήθηκε από τον/την olympiada στο Φεβρουαρίου 7, 2013

Ρήγας Φεραίος: Το Ρέκβιεμ ενός Μάρτυρα:

Ο Ρήγας άφησε εντολή τα τρία κιβώτια με τα αντίτυπα του έργου του να σταλούν μέσω του φίλου του και εμπόρου Ευστράτιου Αργέντη στο κατάστημα του Αντωνίου Νιώτη. Ταυτόχρονα έγραψε στο φίλο του Κορωνιό να πάει ο ίδιος να τα παραλάβει και να τα φυλάξει μέχρι να φτάσει και ο ίδιος εκεί. Ο Κορωνιός όμως έτυχε να απουσιάζει για εμπορικές δουλειές στη Δαλματία και το γράμμα του Ρήγα βρέθηκε στα χέρια του συνεταίρου του Κορωνιού Δημήτριου Οικονόμου από την Κοζάνη.

Αυτός, ορμώμενος άγνωστο από ποιες σκοπιμότητες, έσπευσε να καταδώσει τους συμπατριώτες του στην αυστριακή αστυνομία. Αυτή ενέργησε με αστραπιαία ταχύτητα. Αυστριακοί στρατιώτες συνέλαβαν τον Κορωνιό στη Δαλματία, τον μετέφεραν στην Τεργέστη και προχώρησαν σε εκτεταμένες συλλήψεις οπαδών του Ρήγα στη Βιέννη και την Τεργέστη. Έτσι, όταν ο Ρήγας έφτασε στην Τεργέστη στις 8/19 Δεκεμβρίου 1797, τα κιβώτια βρίσκονταν ήδη στα χέρια της αυστριακής αστυνομίας και ο ίδιος συνελήφθη και άρχισαν αμέσως οι ανακρίσεις.

Μαζί του συνελήφθη και ο συνοδός του Χριστόφορος Περραιβός. Αυτός όμως προέβαλε τη γαλλική του υπηκοότητα και κατόρθωσε να αφεθεί ελεύθερος. Στις αρχές του 1798 κατέφυγε στην Κέρκυρα που ήταν υπό γαλλική κατοχή. Εκεί τύπωσε τα επαναστατικά τραγούδια του Ρήγα κι ένα δικό του ύμνο προς τιμή του Ναπολέοντα. Πιστός στις αρχές του Ρήγα και στη φιλία που τον συνέδεε μαζί του δημοσίευσε σε μεγάλη κλίμακα το 1860 μια βιογραφία του εθνικού ήρωα.

Τα τελευταία χρόνια ήρθε στο φως μια ανεξακρίβωτη ως σήμερα είδηση, ότι είχε σταλεί στην Τεργέστη ένα ταχύτατο ελληνικό καράβι, για να παραλάβει τον Ρήγα και να τον μεταφέρει στην Ελλάδα. Δυστυχώς όμως ποτέ δεν μπόρεσε να γίνει κάτι τέτοιο. Ο υπουργός της αστυνομίας στη Βιέννη το βράδυ της 13/24 Δεκεμβρίου προχώρησε στις πρώτες συλλήψεις των συνενόχων του Ρήγα. Την επομένη ενημέρωσε τον αυτοκράτορα για τη συνωμοσία των Ελλήνων. Ο Ρήγας το βράδυ της 30ής Δεκεμβρίου, μια μέρα προτού μεταβεί στη Βιέννη αλυσοδεμένος, επιχείρησε να αυτοκτονήσει με ένα μικρό μαχαίρι που είχε κρύψει στη φυλακή. Δεν το κατόρθωσε. Τραυματίστηκε όμως σοβαρά και η μεταγωγή του αναβλήθηκε για δυόμισι μήνες, μέχρις ότου αποθεραπευτεί. Τελικά ξεκίνησε για τη Βιέννη στις 5 Φεβρουαρίου του 1798, όπου και έφτασε στις 14 του ίδιου μήνα.

Με βάση τα στοιχεία της αλληλογραφίας που έπεσε στα χέρια των Αυστριακών ενοχοποιήθηκαν ως σύντροφοι και ομόφρονοί του και συνελήφθησαν στις 13 Δεκεμβρίου 1797 άλλοι πέντε Έλληνες: Ο έμπορος Ευστράτιος Αργέντης, ο γιατρός Δημήτριος Νικολαΐδης, ο Παναγιώτης Εμμανουήλ, ο Φίλιππος Πέτροβιτς και ο Γεώργιος Πούλιος.

Ο Ρήγας θεωρήθηκε υποκινητής της όλης κίνησης και εχθρός της Αυστρίας. Πρώτον, γιατί σκόπευε να κηρύξει την επανάσταση εναντίον της Τουρκικής αυτοκρατορίας, της οποίας η Αυστρία ήθελε την ακεραιότητα, μέχρις ότου μπορέσει η ίδια να καταλάβει τα τμήματα των τουρκικών εδαφών που την ενδιέφεραν, και δεύτερον, γιατί ο Ρήγας ήθελε να δημιουργήσει μια δημοκρατία. Στην ανακριτική έκθεση δηλώνεται χαρακτηριστικά:

“Είχε την απόφασιν να μεταβή εις την χερσόνησον της Πελοποννήσου, κειμένην κατά την Μεσόγειον Θάλασσαν, προς τους εκεί κατοικούντας Έλληνας στασιαστάς, τους Μανιάτας, απογόνους όντας των αρχαίων Σπαρτιατών, να προσελκύση εις εαυτόν την εμπιστοσύνην των, να κηρύξη παντού την ελευθερίαν και έπειτα, βοηθούμενος από αυτούς, να ελευθερώσει όλην την χερσόνησον της Πελοποννήσου δια της βίας από του τουρκικού ζυγού. Μετά την απελευθέρωσιν δε της Πελοποννήσου ήθελε να εισβάλη εις την Ήπειρον, να ελευθερώση και τούτην την χώραν, να συνενώση τους Μανιάτας μετά των άλλων Ελλήνων στασιαστών, των καλουμένων Κακοσουλιωτών, που κατοικούν παρά τα παράλια της Αδριατικής Θαλάσσης, και μετά των συνηνωμένων τούτων δυνάμεων να προχωρήση προς Ανατολάς και έπειτα ν` απελευθερώση τας τουρκικάς επαρχίας Μακεδονίαν, Αλβανίαν, την κυρίως Ελλάδα, κατόπιν δε τας λοιπάς δια γενικής αποστασίας, και, καθώς καταθέτει ιδίως ο Πέτροβιτς, να εισαγάγη παντού το γαλλικόν πολίτευμα. Ήλπιζε δε ο Ρήγας να κατορθώση την απελευθέρωσιν ταύτην, τοσούτο μάλλον καθ` όσον όλοι οι Έλληνες είναι οπωσδήποτε ωπλισμένοι και έχουν προμηθείας τροφών, υπάρχουν δε πρόχειρα χρήματα εκ πλουσίων μονών”.

Όλοι όσοι συνελήφθησαν ομολόγησαν τους επαναστατικούς τους σκοπούς. Η αυστριακή αστυνομία στη συνέχεια συνέλαβε και άλλους. Η Αυστρία είδε την όλη κατάσταση ως μια πολύ καλή ευκαιρία, για να δείξει στην Οθωμανική Αυτοκρατορία τους αγαθούς σκοπούς της, επιζητώντας στο μέλλον ανταλλάγματα. Έτσι οκτώ από τους Οθωμανούς υπηκόους που συνέλαβε, τους περισσότερους ενόχους, αποφάσισε να τους παραδώσει στους Τούρκους. Επίσης έξι από τους ενόχους που είχαν αποκτήσει την αυστριακή υπηκοότητα αποφάσισε να τους απελάσει από την επικράτεια της Αυστρίας (ανάμεσά τους ήταν και ο Μαρκίδης Πούλιος, στο τυπογραφείο του οποίου είχαν εκδοθεί τα επαναστατικά έντυπα του Ρήγα).

Ο θάνατος του

Μαζί με επτά συντρόφους του παραδόθηκε στην Τουρκική κυβέρνηση, με συνοδεία ισχυρή αστυνομική φρουρά στις 27 Απριλίου 1798 από τις φυλακές της Βιέννης ως το Σεμλίνο, τον τελευταίο μεθοριακό σταθμό, και τελικά στις 10 Μαΐου του 1798 στον πασά του Βελιγραδίου, όπου κλείστηκαν στη σκοτεινή φυλακή του πύργου της Neboisa και για 40 ημέρες υπέμειναν τα μαρτύρια που τους υπέβαλαν οι βασανιστές τους.

Στις 13/24 Ιουνίου 1798 τους στραγγάλισαν και πέταξαν τα άψυχα κορμιά τους στο Δούναβη, ενώ διέδωσαν προς τα έξω ότι είχαν δραπετεύσει. Πρόσφατες πληροφορίες που προέρχονται από ένα χειρόγραφο του Λασσάνη μας πληροφορούν ότι πεθαίνοντας φώναξε στο στραγγαλιστή του “Λύσσαξε Τούρκε δεν εξαλείφεις μ` ημάς και τον σπόρον της ελευθερίας, οι εκδικηταί μας γλήγορα θ` αναβλαστήσωσι!”.

Κοντά του βρήκαν το θάνατο

• ο Ευστράτιος Αργέντης 31 ετών, Χιώτης μεγαλέμπορος της Βιέννης,

• ο Αντώνιος Κορωνιός 27 χρόνων, από τα Ιωάννινα,

• ο Ιωάννης Εμμανουήλ 24 χρόνων, από Καστοριά,

• ο Παναγιώτης Εμμανουήλ 22 χρόνων, από την Καστοριά, αδελφός του του Ιωάννη,

• ο Θεοχάρης Τουρούντζιας 29 χρόνων, από τη Σιάτιστα και

• ο Ιωάννης Καρατζάς 31 χρόνων, από την Κύπρο.

Η είδηση του θανάτου του γέμισε θλίψη και φόβο τους Έλληνες. Ο σουλτάνος Σελίμ ανέθεσε στον πατριάρχη Ιεροσολύμων Άνθιμο να εκδώσει μια εγκύκλιο που να παροτρύνει τους Έλληνες να μείνουν πιστοί σ` αυτόν, το νόμιμο ηγεμόνα τους.

Γρήγορα ως απάντηση στην παραπάνω εγκύκλιο κυκλοφόρησε μια μυστική επαναστατική διακήρυξη, στην οποία αναφερόταν “Διακηρύσσομεν δια ν` ανασκευάσωμεν το άφρον έγγραφον, ότι το μίσος κατά των θηριωδών μουσουλμάνων έχει βαθείας ρίζας εις τας καρδίας μας. Και ότι, αν δεν έχωμεν ακόμη αποτινάξει τον ζυγόν που βαρύνει επί των κεφαλών μας, δεν πρέπει δια τούτο να μας κατηγορούν δι` ευτέλειαν. Εκείνο που μας επιβραδύνει την ώραν της ελευθερίας είναι μόνον η αντιζηλία μερικών δυνάμεων της Ευρώπης”.

Ο μαρτυρικός θάνατος του, και των συντρόφων του, άφησε πίσω του το γόνιμο επαναστατικό σπόρο, ο Θούριος ύμνος έγινε το τραγούδι ενός ολόκληρου λαού και ο σπόρος της λευτεριάς που έριξε γρήγορα βλάστησε και έφτασε στην κορύφωσή του με τον αγώνα του `21.

Η νεότερη έρευνα μόλις κατά τα τελευταία χρόνια έφερε στο φως πτυχές της ζωής και του έργου του που μέχρι σήμερα μας ήταν άγνωστα. Οι πληροφορίες αυτές προέρχονται κατά βάση από τα έγγραφα των ανακρίσεων, όταν ο Ρήγας βρέθηκε στα χέρια των αυστριακών αρχών.

Το 1998 με αφορμή τη συμπλήρωση των 200 χρόνων από το θάνατό του οργανώθηκαν εορταστικές εκδηλώσεις και αφιερώματα σε σχολεία και άλλους φορείς, έγιναν επανεκδόσεις βιβλίων του, όπως της Μεγάλης Χάρτας, και προσκηνυματική “Ρήγεια” πορεία από τη γενέτειρά του, μέχρι τον υγρό του τάφο και αποφασίστηκαν ετήσιες εορταστικές εκδηλώσεις στη γενέτειρά του, με την επωνυμία “Ρήγεια” το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Ιουνίου.