“H μέθοδος project στην πράξη Διαθεματική προσέγγιση” της Ελένη Ταρατόρη

1. 1.        Εισαγωγή

Η μέθοδος project έχει καθιερωθεί στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση κυρίως με τη θέσπιση του θεσμού του πιλοτικού «Ολοήμερου Σχολείου» (1999) (Χατζηδήμου, Ταρατόρη, 2001), χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πολλοί εκπαιδευτικοί δεν εφάρμοζαν και προηγουμένως τη μέθοδο στα μαθήματά τους, έχοντας γνώση της μεθόδου μέσα από διαδικασίες αυτομόρφωσης. Στην πορεία του χρόνου υλοποιήθηκαν επιμορφωτικά προγράμματα και σεμινάρια σε εκπαιδευτικούς της πράξης και των δύο σχολικών βαθμίδων, ενώ παράλληλα η μέθοδος project εντάχθηκε και ως γνωστικό αντικείμενο σε προγράμματα σπουδών σε τμήματα της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, κατά κύριο λόγο σε Παιδαγωγικά Τμήματα.

Αξίζει να επισημανθεί πως παράλληλα έχει βελτιωθεί και η εκπαίδευση των εκπαιδευτικών στη θεατρική παιδεία, αφού στις Επιστήμες της Αγωγής προσφέρονται  σπουδές θεατρικής παιδείας από εκλεγμένα μέλη ΔΕΠ με σχετικό γνωστικό αντικείμενο (θεατρική παιδεία) και επιμορφωτικές δράσεις που απευθύνονται στους υπηρετούντες εκπαιδευτικούς της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, οι οποίοι δεν είχαν ειδικές γνώσεις στο συγκεκριμένο γνωστικό πεδίο (Γραμματάς & Μουδατσάκις, 2008).

Βασικό στοιχείο που χαρακτηρίζει τη μέθοδο project είναι ότι πρόκειται για μία διαδικασία μάθησης ανοικτή και συλλογική,η οποία προσαρμόζεται ανάλογα με την κατάσταση που επικρατεί στον χώρο εφαρμογής της και το ενδιαφέρον που εκδηλώνουν οι συμμετέχοντες.

1. 2.        Η μέθοδος project, τα μοντέλα και τα βήματα εφαρμογής της

Ο όρος «project» προέρχεται από το λατινικό ρήμα projicere, που έχει την έννοια του «σχεδιάζω, σκέφτομαι να κάνω κάτι». Τον όρο «project» χρησιμοποίησε πρώτος ο Richards, για να δώσει νόημα στη χειρωνακτική εργασία.

Ο J. Dewey (1859-1952) φιλόσοφος και παιδαγωγός, ειδικός σε θέματα εκπαίδευσης και καθηγητής στο Σικάγο, γνωρίζοντας πολύ καλά τη θεωρία του πραγματισμού, προσπάθησε να εφαρμόσει τη φιλοσοφική του σκέψη στην εκπαιδευτική πράξη, ώστε η απόκτηση γνώσεων από τους μαθητές να είναι αποτέλεσμα προβληματισμού και διερεύνησης των προσωπικών βιωμάτων και εμπειριών τους, καθώς υποστήριζε ότι κάθε γνήσια μορφή εκπαίδευσης γεννιέται μέσα από την εμπειρία (Dewey, 1938, Κουσκούκη, 2008). Τη σκυτάλη στην προώθηση του συνδυασμού της φιλοσοφικής σκέψης με την εκπαιδευτική πράξη παρέλαβε ο Kilpatrick, ο οποίος εισηγήθηκε τη μέθοδο project το 1918 στην εργασία του με τίτλο «The project method». Ο Kilpatrick θεωρεί το project ως μια προγραμματισμένη και πολυσύνθετη δραστηριότητα που πραγματοποιείται από το υποκείμενο σε συγκεκριμένο περιβάλλον, η επιτυχία της οποίας έγκειται στην επίτευξη του στόχου που έχει τεθεί από αυτόν που ενεργεί, χρησιμοποιώντας ως μέσο ενέργειες και διαθέσιμα όργανα – εργαλεία (Jaimeson, 2008).

Σήμερα η μέθοδος αυτή ονομάζεται εναλλακτικά και «σχέδιο εργασίας» ή «μέθοδος σχεδίου» και ανήκει στις βιωματικές μεθόδους διδασκαλίας και μάθησης.

Προκειμένου να εφαρμοστεί η μέθοδος project, τα υποκείμενα που συμμετέχουν πρέπει να καθορίσουν τη χρονική διάρκεια, καθώς και το περιεχόμενο του project (Ταρατόρη-Τσαλκατίδου, 2007). Έχουν, λοιπόν, τη δυνατότητα να επιλέξουν ανάμεσα στα ακόλουθα μοντέλα:

α) Mοντέλα project με βάση τη χρονική διάρκεια

Tα project διακρίνονται, με βάση τη χρονική τους διάρκεια, σε: α) μικρά project, διάρκειας 2 ωρών, τα οποία είναι κατάλληλα για εφαρμογή σε μάθημα ημέρας, ή με διάρκεια έως 10 ώρες για κάποιο project πιο απαιτητικό, του οποίου η ολοκλήρωση γίνεται σταδιακά, σε 5 δίωρες συναντήσεις στο διάστημα ενός μήνα, β) project μεγαλύτερης χρονικής διάρκειας (τριμήνου, εξαμήνου), γ) project σχολικά, μεγάλης χρονικής διάρκειας (ετήσια ή και με διάρκεια έως 18 μήνες) και δ) επαγγελματικά project, τα οποία προκηρύσσονται και η ανάθεσή τους γίνεται ύστερα από επιλογή. Η  ελάχιστη διάρκεια αυτών των project ξεπερνά τα 2 έτη.

Για την εφαρμογή οποιουδήποτε από τα προαναφερόμενα μοντέλα project ακολουθείται η εξής πορεία, έχοντας ως βασικούς πρωταγωνιστές τους συμμετέχοντες (τους μαθητές), οι οποίοι:

• συναποφασίζουν για την επιλογή του θέματος,
• συζητούν για τον τρόπο και τις σχέσεις συνεργασίας τους,
• θέτουν συγκεκριμένους στόχους,
• κατανέμονται σε ομάδες και αναλαμβάνουν επιμέρους πτυχές του θέματος που έχουν επιλέξει,
• επεξεργάζονται τη θεματική της ευθύνης τους,
• προβαίνουν σε κατανομή ενεργειών, αξιοποιώντας τον χρόνο που είναι προκαθορισμένος, ανάλογα με τη διάρκεια του project,
• κινούνται σε ανοικτό πεδίο δράσης, έχοντας προκαθορίσει το πλαίσιό της,
• ανταλλάσσουν συχνά πληροφορίες για καταστάσεις (θέματα) που προκύπτουν κατά την εξέλιξη του project,
• επινοούν τρόπους και μεθόδους για μια πιο αποτελεσματική προσέγγιση,
• προβαίνουν σε επίλυση προβλημάτων και διαχείριση κρίσεων χωρίς εντάσεις και
• επιδιώκουν καινοτόμες προσεγγίσεις σε καταστάσεις και γεγονότα, ώστε το αποτέλεσμα να είναι το επιδιωκόμενο.

β) Μοντέλα project με βάση το περιεχόμενο

Τα μοντέλα της μεθόδου, με βάση το περιεχόμενο του project, διακρίνονται σε:

α) Μοντέλο εντοπισμού δραστηριοτήτων, το οποίο περιλαμβάνει τις ακόλουθες ενέργειες:

• κατάθεση της ιδέας,
• προγραμματισμό της ενέργειας,
• εκτέλεση,
• αξιολόγηση της προσπάθειας.

β) Μοντέλο απόκτησης δεξιοτήτων, στο οποίο οι συμμετέχοντες προβαίνουν σε:

• προσδιορισμό της δεξιότητας,
• σχεδιασμό των βημάτων,
• εκτέλεση της δεξιότητας,
• αξιολόγηση της δραστηριότητας.

γ) Βήματα εφαρμογής της μεθόδου project – Θεωρητικό πλαίσιο

Τα βήματα εφαρμογής της μεθόδου project είναι εννέα και εδράζονται σε τρεις πυλώνες, που έχουν ως εξής:

A΄ πυλώνας: ΘΕΜΑ

Στον πυλώνα «θέμα» περιλαμβάνονται 3 βήματα: η επιλογή του θέματος, η επιλογή του συντονιστή με παράλληλο καθορισμό του ρόλου του και η διατύπωση του σκοπού της υλοποίησης του project.

1. Επιλογή του θέματος

Η επιλογή του θέματος μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους, όπως:

α) με ανάπτυξη πρωτοβουλίας από τα μέλη μιας ομάδας, ύστερα από μια τυχαία συζήτηση για ένα επίκαιρο θέμα,

β) μετά από ανάθεση από τον εκπαιδευτικό στους μαθητές να αναζητήσουν κάποιο θέμα το οποίο να ανταποκρίνεται τις ανάγκες του μαθήματος,

γ) με επιλογή από τον εκπαιδευτικό θεματικών ενοτήτων από τα σχολικά εγχειρίδια, οι οποίες προσφέρονται για επεξεργασία με τη μέθοδο prοject. Η επιλογή αυτή γίνεται συνήθως, όταν ο εκπαιδευτικός κάνει τον προγραμματισμό του μαθήματός του σε μακροεπίπεδο (Χατζηδήμου, 2012).

2.  Επιλογή του συντονιστή και καθορισμός του ρόλου του

Η επιλογή του συντονιστή μπορεί να γίνει είτε α) με ψηφοφορία από τους μαθητές (καταρτίζεται λίστα ενδιαφερομένων) είτε β) με κλήρωση. Ο ρόλος του συντονιστή έγκειται στο να:

α) γράφει στον πίνακα το θέμα του project που έχουν επιλέξει οι μαθητές, καθώς και τους προκαθορισμένους στόχους τους,

β) συμβάλλει στη συγκρότηση των ομάδων, ώστε να αποτελούνται από ίσο αριθμό μαθητών,

γ) προσπαθεί να εξασφαλίζει αγαστή συνεργασία μεταξύ των συμμετεχόντων,

δ) γράφει στον πίνακα τις προτάσεις των ομάδων, που είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας τους,

ε) μεσολαβεί στις ομάδες, να τις συντονίζει και να λειτουργεί ως σύνδεσμός τους,

στ) ανακοινώνει τη χρονική διάρκεια της κάθε φάσης του project,

ζ) περιφέρεται στον χώρο, όταν οι ομάδες εργάζονται και τους υπενθυμίζει οργανωτικές λεπτομέρειες,

η) καταβάλλει προσπάθεια να τηρείται ο προκαθορισμένος χρόνος,

θ) διαβάζει τα πορίσματα του project, όταν αυτό ολοκληρωθεί, για να σχηματίσουν οι μαθητές μια ολοκληρωμένη εικόνα για το θέμα με το οποίο ασχολήθηκαν.

3. Διατύπωση του σκοπού υλοποίησης του project

Ο στόχος του project αναγράφεται στον πίνακα από τον συντονιστή, για να είναι ορατός σε όλους τους μαθητές και να καθορίζουν την πορεία τους και προσδιορίζεται ύστερα από κοινή συζήτηση, για να αποτελέσει τη βάση:

-           για την επιλογή των κατάλληλων περιεχομένων που θα χρησιμοποιήσουν οι μαθητές στην εργασία,

-           για την οργάνωση κατάλληλων μεθόδων βάσει των οποίων θα κινηθούν,

-           για την ανεύρεση των πηγών και

-           για τον προσδιορισμό των αποτελεσμάτων που αναμένουν από τις προσπάθειές τους.

B΄ πυλώνας:  ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ

Στον «προγραμματισμό» λαμβάνουν χώρα τα τρία επόμενα βήματα του project, τα οποία έχουν ως εξής:

4. Συγκρότηση ομάδων και ο ρόλος τους

Η συγκρότηση των ομάδων γίνεται βάσει των ενδιαφερόντων των μαθητών, των διαπροσωπικών ή φιλικών σχέσεων, κοινών στόχων, κοινών ενδιαφερόντων κλπ. και ο ρόλος τους έγκειται:

- στην επιλογή του γραμματέα της ομάδας,

- στον καθορισμό του στόχου ή των στόχων της ομάδας,

- στην κατάστρωση του πλάνου εργασίας/πλαισίου δράσης,

- στη λεπτομερή καταγραφή των συζητήσεων, των απόψεων και των προτάσεων που γίνονται αποδεκτές από όλους.

5. Διαμόρφωση πλαισίου δράσης κάθε ομάδας

Καθοριστικός παράγοντας στη διαμόρφωση του πλαισίου δράσης είναι η σωστή διατύπωση των στόχων, καθώς και ο προσδιορισμός και η διαμόρφωση των επιμέρους θεματικών και στόχων.

Τα κύρια σημεία στα οποία κάθε ομάδα θα πρέπει να δώσει ιδιαίτερη βαρύτητα είναι, επομένως, οι επιμέρους στόχοι και ο τρόπος προσέγγισής τους, το υλικό προς συγκέντρωση, η ανεύρεση πηγών για άντληση υλικού και, τέλος, η ανάληψη ευθύνης και ο καθορισμός των εργασιών, δηλαδή ποιος θα κάνει τι.

6. Διάλειμμα ενημέρωσης και ανατροφοδότησης

Στο διάλειμμα ενημέρωσης και ανατροφοδότησης ο συντονιστής, σε καθορισμένο χρόνο, ζητά από την κάθε ομάδα να αναφέρει την πρόοδο των εργασιών της, να παρουσιάσει το υλικό που έχει συγκεντρώσει και να εκφράσει την άποψή της για την επάρκεια του υλικού. Σε περίπτωση που κάποια/ες από τις ομάδες δεν είναι ικανοποιημένη/ες από το υλικό το οποίο έχουν συλλέξει, μπορούν να αναζητήσουν υλικό από άλλες πηγές.

Επιπλέον, ο συντονιστής καθορίζει τον χρόνο για κάθε ομάδα, ώστε αυτή να  αναδομήσει το σχέδιο δράσης της και να παρουσιάσει την πορεία των στόχων της,  δηλαδή, εάν αυτοί έχουν επιτευχθεί, εάν είναι απροσπέλαστοι ή εάν απαιτείται αναδιάρθρωση της πορείας τους. Ακόμη, ο συντονιστής μπορεί να εντοπίσει πιθανά λάθη ή να διαπιστώσει πιθανή έλλειψη εμπειρίας και να αποφασίσει να μετακινήσει έναν ή περισσότερους μαθητές σε άλλη ομάδα, εάν κρίνει ότι αυτή  βρίσκεται πιο κοντά στα ενδιαφέροντά του/τους.

Γ΄ πυλώνας : ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ

Με τον πυλώνα της «υλοποίησης» ολοκληρώνεται το project με τα ακόλουθα τρία βήματα:

7.  Συγκέντρωση και ταξινόμηση του υλικού

Στη φάση αυτή κάθε ομάδα, ανάλογα με τη θεματική ενότητα της ευθύνης της, σχεδιάζει τον προγραμματισμό της για τη συγκέντρωση του υλικού και τα εργαλεία που θα χρησιμοποιήσει. Ο γραμματέας της ομάδας δίνει τον λόγο σε κάθε μαθητή ξεχωριστά, ώστε να καταθέσει τις απόψεις του για την πορεία του project και να τις καταγράψει. Η εργασία προχωρεί με τη συνεργασία της ομάδας.

8. Παρουσίαση των προϊόντων του project

Οι στρατηγικές παρουσίασης του υλικού υπαγορεύονται από τη διάρκεια του project (μικρό, μεγάλο, μεσαίο κλπ.). Έτσι, σημειώνεται ενδεικτικά ότι:

• Στο μικρό project κάθε ομάδα διαβάζει τα πορίσματά της, παρουσιάζει το αποδεικτικό υλικό και ολοκληρώνει την παρουσίασή της με ένα τραγούδι ή με κάποια παροιμία, με την απαγγελία ενός ποιήματος ή την ανάγνωση ενός πεζού κειμένου.
• Στο μεσαίο project κάθε ομάδα διαβάζει τα πορίσματά της, αναρτά σε ταμπλό το αποδεικτικό υλικό της, μελοποιεί τμήμα της εργασίας της ή δραματοποιεί σκηνές του project και ολοκληρώνει την παρουσίασή της με επίδειξη πραγματικών αντικειμένων ή πλασμάτων ή με προβολή διαφανειών, χρήση σλάιτς κλπ.
• Στα σχολικά project μεγάλης διάρκειας η παρουσίαση είναι πιο απαιτητική.

9. Συμπεράσματα – Αξιολόγηση

Στη φάση αυτή ο συντονιστής του project διαβάζει τα συμπεράσματα όλων των ομάδων, έτσι ώστε να διαμορφωθεί μία συνολική και σαφής εικόνα για ό,τι έγινε. Με την ανάγνωση των συμπερασμάτων ολοκληρώνεται η εργασία από την πλευρά των μαθητών και έπεται η αξιολόγηση[1] από τις ομάδες και τον εκπαιδευτικό.

Τα στοιχεία που αξιολογεί ο εκπαιδευτικός είναι:

• η ποιότητα του αποδεικτικού υλικού που υποστηρίζει τοproject και αποκαλύπτει την εξονυχιστική και υπεύθυνη διερεύνηση του θέματος,
• η ποικιλία του υλικού και η ικανότητα επιλογής των σημαντικών στοιχείων ανάμεσα στα πολλά και διάφορα που συγκεντρώθηκαν,
• η παρουσίαση συνολικά της ομάδας και ξεχωριστά του κάθε ατόμου.

1. 3.        Βασικές προϋποθέσεις για την εφαρμογή της μεθόδου project 

Για να εφαρμοστεί η μέθοδος project θα πρέπει να πληρούνται οι εξής προϋποθέσεις:

• διαθέσιμος  χρόνος (ο ελάχιστος χρόνος είναι ένα διδακτικό δίωρο),
• δυνατότητα διαμόρφωσης του περιβάλλοντος στο οποίο θα υλοποιηθεί το project (χώρος στο σχολείο, διάταξη θρανίων),
• διευθέτηση των οργανωτικών διαδικασιών,
• συντονιστική διαδικασία.  

Επίσης, σημειώνεται ότι είναι επιθυμητή η συνεργασία με εξωσχολικούς παράγοντες και πρόσωπα, όπως οι γονείς και κηδεμόνες των μαθητών, επαγγελματίες διαφόρων ειδικοτήτων κλπ.

1. 4.        Εφαρμογή  στο μάθημα «Θεατρική Παιδεία» ενός διαθεματικού project

Μάθημα: Θεατρική Παιδεία

Θέμα: Οι 12 θεοί του Ολύμπου

Τάξη: Γ΄ Δημοτικού

Αριθμός μαθητών: 19

Μορφή Διδασκαλίας: Διαθεματικό project

Διάρκεια: 3 διδακτικές ώρες  (2 συνεχόμενες ώρες και 1 ώρα την επόμενη εβδομάδα)

Α. Πυλώνας: Θέμα

1^ο Βήμα

Επιλογή θέματος (διάρκεια 5΄)

Πρόκειται για το μάθημα της ημέρας και δεν υπάρχει δυνατότητα επιλογής διαφορετικού θέματος. Ο δάσκαλος γράφει το θέμα στον πίνακα: «Οι 12 θεοί του Ολύμπου» και διαβάζει τον μύθο αργά και καθαρά, προβάλλοντας τα ονόματα των 12 θεών με διαφάνεια στον πίνακα.

2^ο Βήμα

Επιλογή συντονιστή (διάρκεια 3΄)

Γίνεται με κλήρωση[2].

3^ο Βήμα

Διατύπωση του στόχου (διάρκεια 7΄)

Διαθεματικό project με κύριο στόχο την ανάδειξη της συμβολής της θεατρικής παιδείας στην πνευματική καλλιέργεια των μαθητών και της παιδαγωγικής προσφοράς της, έχοντας ως βασικές προσεγγίσεις τη δραματοποίηση, τη γλωσσική προσέγγιση και την προσέγγιση από καλλιτεχνική σκοπιά.

Β. Πυλώνας: Προγραμματισμός

4^ο Βήμα

Συγκρότηση ομάδων και διασαφήνιση του ρόλου τους (διάρκεια 15΄)

Οι μαθητές έχουν ενημερωθεί από τον συντονιστή (ο δάσκαλος λειτουργεί βοηθητικά προς τον συντονιστή) ότι θα πρέπει να χωριστούν σε 3 ομάδες των 6 ατόμων. Ο συντονιστής προσπαθεί να τις συγκροτήσει μετά από εκδήλωση ενδιαφέροντος, αφού προηγουμένως ενημερώσει τους μαθητές με τι θα πρέπει να ασχοληθούν.

Στην 1^η ομάδα, της δραματοποίησης, ο δάσκαλος βοηθά τους μαθητές, επειδή είναι μικροί, και τους προτείνει να αποδώσουν θεατρική μορφή (Σεργή, 1987) στον μύθο των 12 θεών του Ολύμπου και να σκεφθούν κάποιους ρόλους που θα μπορούσαν να υποδυθούν (Chesler & Fox, 1966, Δεδούλη, 2005).

Στη 2^η ομάδα, που θα ασχοληθεί με τη γλωσσική προσέγγιση, η δράση τους θα εστιάσει στον χαρακτηρισμό των θεών.  

Στην 3^η ομάδα, που θα ασχοληθεί με τα καλλιτεχνικά, τα παιδιά θα ζωγραφίσουν μία θεά και έναν θεό, όπως τους φαντάζονται.

5^ο Βήμα

Διαμόρφωση του πλαισίου δράσης (διάρκεια 25΄)

Οι μαθητές, αφού έχουν συγκροτηθεί σε ομάδες, λειτουργούν πλέον ως ομάδα και επιλέγουν αρχικά τον γραμματέα. Ο γραμματέας κάθε ομάδας αναγράφει τη θεματική με την οποία θα ασχοληθούν καθώς και τα ονόματα των μελών της ομάδας, όπως και τις ενέργειες στις οποίες θα προβούν.

Η 1^η ομάδα θα ασχοληθεί με τη δραματοποίηση και θα ετοιμάσει ένα πολύ μικρό θεατρικό δρώμενο:

Ένας μαθητής θα υποδυθεί τον Δία, τον πατέρα των θεών και των ανθρώπων.

Μία μαθήτρια θα υποδυθεί την Ήρα, σύζυγο του Δία και προστάτιδα του γάμου και της οικογένειας.

Ένας μαθητής θα υποδυθεί τον θεό Ερμή, ταχυδρόμο των θεών και θεό του εμπορίου.

Ένας μαθητής θα υποδυθεί τον Απόλλωνα, θεό της μουσικής, της μαντικής και του φωτός.

Μία μαθήτρια θα υποδυθεί την Άρτεμη, θεά του κυνηγιού και προστάτιδα των δασών.

Μία μαθήτρια θα υποδυθεί την Αθηνά, θεά της σοφίας και των τεχνών.

Ο πρώτος μαθητής (Δίας) θα φοράει στέμμα, ως πατέρας όλων, και θα δίνει διαταγές. Η Ήρα, ως σύζυγος του Δία, θα προσπαθεί να υπακούει και να στηρίζει την οικογένειά της και ο Ερμής θα μεταφέρει, ως ταχυδρόμος των θεών, τις επιθυμίες του Δία στον κόσμο.

Η 2^η ομάδα θα ασχοληθεί με τη γλωσσική προσέγγιση και έτσι τα 6 μέλη της θα χαρακτηρίσουν 4 θεούς. Προτείνονται ο Ποσειδώνας, η Αφροδίτη, ο Άρης και η Εστία.

Η 3^η ομάδα θα ζωγραφίσει τον Ήφαιστο, τον Πλούτωνα και τη Δήμητρα με κηρομπογιές πάνω σε κανσόν, όπως τους φαντάζονται και με βάση τις εντυπώσεις που αποκόμισαν από την ανάγνωση του δασκάλου.

6^ο Βήμα

Διάλλειμα ενημέρωσης και ανατροφοδότησης δεν γίνεται λόγω της μικρής διάρκειας του project

Γ. Πυλώνας: Υλοποίηση

7^ο Βήμα

Συγκέντρωση και ταξινόμηση του υλικού[3] (διάρκεια 35΄)

Ο συντονιστής του project (ο οποίος έχει ήδη ενημερωθεί από τον δάσκαλο) ανακοινώνει στους μαθητές τον χρόνο που έχουν στη διάθεσή τους για να αφιερώσουν στις δραστηριότητες στις οποίες θα εμπλακούν. Οι μαθητές επιλέγουν τα υλικά που θα χρησιμοποιήσουν και προσπαθούν το υλικό αυτό να είναι συναφές με βάση τον προγραμματισμό που περιελάμβανε το πλαίσιο δράσης τους.

…….συνέχεια από την προηγούμενη ημέρα

8^ο Βήμα

Παρουσίαση των προϊόντων του project (διάρκεια 35΄)

Ο συντονιστής του project, απευθυνόμενος στις τρεις ομάδες, τονίζει πως για την παρουσίαση των προϊόντων τους, κάθε ομάδα έχει τον ίδιο χρόνο (περίπου 10΄) και τους παρακαλεί να είναι συνεπείς στην τήρησή του. Ο συντονιστής δίνει τον λόγο στην πρώτη ομάδα και, μετά την ολοκλήρωση της παρουσίασής της, ακολουθεί η δεύτερη ομάδα κλπ.. Οι μαθητές χειροκροτούν την κάθε ομάδα που παρουσιάζει την εργασία της.

Η 1^η ομάδα παρουσιάζει ένα μικρό δρώμενο. Οι διάλογοι έχουν γραφτεί προσεκτικά από τα μέλη της ομάδας. Οι ρόλοι που υποδύονται χαρακτηρίζονται από διακριτικό χιούμορ. Την παράσταση κλέβει η Ήρα με την εξαιρετική της ερμηνεία στον ρόλο της τρυφερής συζύγου του βλοσυρού Δία, έτοιμου να πετάξει αστραπές στον κόσμο.

Η 2^η ομάδα παρουσιάζει τη γλωσσική προσέγγιση του θέματος. Έχουν χαρακτηρίσει

• τον Ποσειδώνα ως ευέξαπτο, θυμωμένο, μνησίκακο, εκδικητικό,
• την Αφροδίτη ως φιλάρεσκη, με έντονη διάθεση για παιχνίδι και ζαβολιές,
• τον Άρη ως πολεμοχαρή, δυναμικό, άπονο, σκληρό και
• την Εστία ως λογική, φιλόξενη, νοικοκυρά και καλοσυνάτη.

Η 3^η ομάδα, που ανέλαβε την καλλιτεχνική προσέγγιση του θέματος, παρουσίασε τρεις πίνακες ζωγραφικής οι οποίοι απεικόνιζαν τον Ήφαιστο, τον Πλούτωνα και τη Δήμητρα.  Επίσης, η ομάδα, σύμφωνα με τον σχεδιασμό της, απεικόνισε τον θεό Ήφαιστο πολύ κοντό και μυώδη, αλλά ταυτόχρονα πολύ άσχημο. Το κορμί του ήταν λερωμένο σε αρκετά σημεία από καπνιά, λόγω της καθημερινής του εργασίας με τη φωτιά. Τον θεό Πλούτωνα τον ζωγράφισαν ως γέρο και πολύ αυστηρό, όμως ιδιαίτερα χλωμό, καθώς δεν τον έβλεπε το φως του ήλιου. Τέλος, τη θεά Δήμητρα την ζωγράφισαν ως μία ώριμη αλλά ταυτόχρονα όμορφη γυναίκα, με στάχυα στο κεφάλι και με πολύ ήρεμο πρόσωπο.

9^ο Βήμα

Συμπεράσματα και αξιολόγηση του project (διάρκεια 10΄)

Ο συντονιστής διαβάζει τα συμπεράσματα των τριών ομάδων για να αποκομίσουν μία πλήρη εικόνα για το project στο οποίο εργάστηκαν. Ακολούθως, τον λόγο παίρνει ο δάσκαλος της τάξης, ο οποίος συγχαίρει τους μαθητές για την προσπάθειά τους, συζητά μαζί τους τα θετικά σημεία αλλά και τις αδυναμίες που παρουσίασε το project και ζητά από τους μαθητές να αξιολογήσουν την ομάδα που εργάστηκε καλύτερα πάνω στη θεματική ενότητα.

Το project, λοιπόν, με την ολοκλήρωσή του, αφήνει έναν απόηχο διάχυτης ικανοποίησης, ενθαρρύνει την έκφραση και τη δημιουργικότητα των μαθητών, προάγει τη συνεργασία και γεννά την έντονη επιθυμία για μια εκ νέου συμμετοχή.

Βιβλιογραφία

Chesler, M. & Fox, R. (1966). Role-playing methods in the classroom. Chicago: Science Research Associates.

Γραμματάς, Θ. & Μουδατσάκις, Τ. (2008). Θέατρο και πολιτισμόςστο σχολείο για την επιμόρφωση εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Ρέθυμνο: Ε.ΔΙΑ.Μ.ΜΕ.

Δελούδη, Μ. (2001). Βιωματική μάθηση – Δυνατότητες αξιοποίησής της στο πλαίσιο της ευέλικτης ζώνης. Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων, 6, 145-159.

Dewey, J. (1899). School and Society. The middle works of John Dewey (vol. 1), 1-109.

Dewey, J. (1938). Εμπειρία και Εκπαίδευση (μετ. Α.Πολενάκης). Αθήνα: Γλάρος.

Jaimeson, P. (2008). Experiencing places for active learning. An alternative perspective. Victoria: University of Melbourne.

Kilpatrick, W. (1918). The project method. Teacher College Record, 19, 319-335.

Παπαδόπουλος, Σ. (2010). Παιδαγωγική του θεάτρου. Αθήνα: αυτοέκδοση.

Σέργη, Λ. (1987). Δραματική Έκφραση και Αγωγή Υγείας του Παιδιού. Αθήνα: Gutenberg.

Σφενδόνη- Μέντζου, Δ. (2004). Πραγματισμός, ορθολογισμός, εμπειρισμός: Θεωρίες της γνώσης. Θεσσαλονίκη: Ζήτη.

Ταρατόρη-Τσαλκατίδου, Ε. (1996). Η Μέθοδος Project και η συμβολή της στη  διαπροσωπική επικοινωνία δασκάλου – μαθητή. Σχολείο και Ζωή, 2, 49-55.

Ταρατόρη-Τσαλκατίδου, Ε. (2007). Η Μέθοδος Project στη Θεωρία και στην Πράξη. Θεσσαλονίκη: εκδοτικός οίκος Αδελφών Κυριακίδη.

Ταρατόρη-Τσαλκατίδου, Ε. (2009). Σχολική αξιολόγηση – Αξιολόγηση της σχολικής μονάδας, του εκπαιδευτικού και της επίδοσης του μαθητή. Θεσσαλονίκη: εκδοτικός οίκος Αδελφών Κυριακίδη.

Χατζηδήμου, Δ. (2012). Προετοιμασία και σχέδιο μαθήματος. Συμβολή στον προγραμματισμό της διδασκαλίας. Θεσσαλονίκη: εκδοτικός οίκος Αδελφών Κυριακίδη.

Χατζηδήμου, Δ. & Ταρατόρη, Ε. (2001). Η μέθοδος Project στο σχολείο. Στο: Ι. Πυργιωτάκης (επιμ.). Ολοήμερο Σχολείο. Λειτουργία και Προοπτικές (115-130). Αθήνα: Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων.

---

[1]. Η αξιολόγηση είναι μια διαδικασία αναπόφευκτη που συνοδεύει όλες τις δραστηριότητες του ανθρώπου (Ταρατορη-Τσαλκατίδου, 2010).

[2] Στην κληρωτίδα μπαίνουν αρχικά τα ονόματα όλων των μαθητών της τάξης. Όποιος μαθητής, όμως,  κληρωθεί μία φορά αποκλείεται από τις επόμενες κληρώσεις.

[3] Ο δάσκαλος είχε ενημερώσει μία εβδομάδα νωρίτερα τους μαθητές ότι θα εργασθούν με τη μέθοδο project και το θέμα τους θα είναι «Οι 12 θεοί του Ολύμπου». Έτσι, οι μαθητές και ο δάσκαλος έχουν προσκομίσει το απαραίτητο υλικό, το οποίο έχουν τοποθετήσει σε ένα τραπέζι.