«Νέο Σχολείο» με παλιά συνταγή

Γιώργος Τασιόπουλος

Φύλλο 65 Αρδην, 2010

Το Υπουργείο Παιδείας με ανακοίνωσή του αποφάσισε να εντάξει τριακόσια είκοσι ένα (321) Ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία στο Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (ΕΑΕΠ), με την επισήμανση μάλιστα, "ότι από την παρούσα απόφαση δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού".

Αναδημοσιεύουμε από το περιοδικό ΑΡΔΗΝ κείμενό μας για τους κινδύνους που επιφυλάσσει η εφαρμογή του προγράμματος.

Ο καιρός των «δημόσιων διαβουλεύσεων» φαίνεται ότι παρήλθε συντόμως και ανεπιστρεπτί. 

Τις μέρες αυτές, 800 σχολικές κοινότητες αιφνιδιάστηκαν, καθώς το υπουργείο Παιδείας ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ να εντάξει 800 δημοτικά σχολεία πανελλαδικά, από το νέο σχολικό έτος, σε «νέο ενιαίο αναμορφωμένο πρόγραμμα». Και αμέσως προκύπτουν βασανιστικά τα ερωτήματα.

> Εφτά διδακτικές ώρες μέχρι τις δύο το απόγευμα στην Α΄ και Β΄ τάξη.

Όσοι από εμάς έχουμε διδάξει έβδομη ώρα σε μαθητές της Ε΄ ή ΣΤ΄ τάξης, βιώσαμε την αδυναμία των μαθητών, μετά το 5λεπτο διάλειμμα, να συγκεντρωθούν στοιχειωδώς στις ανάγκες του μαθήματος.

Εδώ το υπουργείο γυρίζει την πλάτη σε κάθε παιδαγωγική αρχή. Αδιαφορεί για τις απαραίτητες ψυχοκινητικές και συναισθηματικές ανάγκες των μικρών μαθητών.

Η πραγματικότητα όμως θα είναι ακόμη χειρότερη, καθώς στην Α΄ και Β΄ τάξη καταστρατηγείται η έως τώρα αρχή να μην εναλλάσσονται εκπαιδευτικοί στο ωρολόγιο πρόγραμμα. Υπολογιστές, Μουσική, Γυμναστική, Θέατρο, Αγγλικά, έως και έξι εκπαιδευτικοί θα παρελαύνουν για να εφαρμόσουν για πρώτη φορά καινοτόμα, ανύπαρκτα προγράμματα για νέα εκπαιδευτικά μαθήματα σε τόσο μικρές ηλικίες. Και όμως, οι παιδαγωγικές και γνωσιολογικές θεωρίες θέλουν το παιδί να μπορεί να μαθαίνει ανάλογα με τις δυνατότητές του και τις ανάγκες του.

Τα νέα μαθήματα θα τα διδάξουν εκπαιδευτικοί της δευτεροβάθμιας οι οποίοι χρειάζονται χρόνο για να προσαρμοστούν στο εντελώς διαφορετικό εκπαιδευτικό περιβάλλον της πρωτοβάθμιας. Καθηγητές ειδικοτήτων που δεν έχουν καμιά ψυχοπαιδαγωγική επιμόρφωση για μαθητές της πρώτης σχολικής ηλικίας και που το «νέο σχολείο» απαιτεί άμεσα να τους καταστήσει ικανούς να ανταποκριθούν στις προκλήσεις της διδασκαλίας σε μικρές ηλικίες, χωρίς αναλυτικό πρόγραμμα, ούτε και διδακτικό εγχειρίδιο. Και βεβαίως, η προσπάθεια θα καταστεί άγονη αν οι εκπαιδευτικοί μεταταχθούν στην πρωτοβάθμια αθελήτως.

Καλούνται, τη νέα σχολική χρονιά, οι μικροί μαθητές της πρώτης και της δευτέρας, να βασανιστούν επτά ώρες καθισμένοι στο θρανίο και στη συνέχεια να επιστρέψουν κατάκοποι στο σπίτι και να αρχίσουν τη μελέτη τους για την επόμενη μέρα. Η αρχική διακήρυξη, «σκοπός μας είναι η τσάντα να μένει στο σχολείο», ακυρώνεται, αφού ουσιαστικά καταργούνται οι ώρες της μελέτης, της προετοιμασίας δηλαδή για τα μαθήματα της επόμενης μέρας, αφού προβλέπονται συνολικά μόνο μέχρι πέντε ώρες τη βδομάδα –κι αυτές στην προαιρετική απογευματινή ζώνη του ολοήμερου– κυρίως για τις μικρές τάξεις. Τώρα μάλιστα αντιστοιχεί ένας δάσκαλος σε έως και πέντε τμήματα και καθιστά το έργο του υπευθύνου δασκάλου του ολοημέρου κυριολεκτικά σισύφειο, καθώς θα συνδράμει στη μελέτη τους έως και 125 μαθητές! Ταυτόχρονα, η αύξηση των υποχρεωτικών ωρών και των γνωστικών αντικειμένων φορτώνει ακόμα περισσότερο τα παιδιά, τα οποία είναι ήδη θύματα της φορτωμένης και δύσκολης ύλης που υπάρχει στα νέα βιβλία. 

Το υπουργείο Παιδείας μας λέει: «Η παραμονή των μαθητών στο σχολείο έως τις 2.00 μ.μ. έχει δοκιμαστεί με επιτυχία και ισχύει στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες».

Και όμως, μια μικρή περιήγηση στο διαδίκτυο δεικνύει ότι, στην Ευρώπη, ο μέσος όρος διδακτικών ωρών ανά βδομάδα είναι από 27–29 ώρες, ανάλογα με την τάξη, ενώ στη Φινλανδία –που είναι και το αγαπημένο πρότυπο– είναι 24, πολύ μακριά από το 35ωρο που προβλέπει για τα δικά μας παιδιά. 

Πληθωριστικά υπερβαίνουμε το ευρωπαϊκό ωράριο ποσοτικά, όταν μάλιστα στα σχολεία μας δεν έχουμε το κατάλληλο εποπτικό υλικό και την κατάλληλη υποδομή (επαρκείς αίθουσες, χώρους χαλάρωσης και παιχνιδιού, τραπεζαρία, γυμναστήριο, αίθουσα πληροφορικής, εικαστικά εργαστήρια, χημείο, χώρους στεγασμένους για διάλειμμα στις βροχερές μέρες κ.λπ.). Ο 6χρονος μαθητής στη χώρα μας καλείται να γίνει ο πιο σκληρά εργαζόμενος μαθητής στην Ευρώπη και βιαίως να αποκολληθεί από τη μητρική αγκαλιά για να ενταχθεί σ’ ένα εχθρικό, αφιλόξενο κτηριακά περιβάλλον, για τόσο επιμηκυσμένο σχολικό ωράριο.

Η μεταπρατισμός άλλωστε δεν είναι πάντα ενδεδειγμένος. Ο μεγάλος μας παιδαγωγός, Α. Δελμούζος, έλεγε: «Λοιπόν να τους μιμηθούμε, να μεταφέρουμε και στον τόπο μας ό,τι καλό έχουν και μας λείπει, αφού πρώτα το προσαρμόσουμε στους δικούς μας όρους». 

> «Θα μπουν νέα γνωστικά αντικείμενα, θα εμπλουτιστεί το πρόγραμμα του σχολείου». 

Και όλες οι διακηρύξεις των προηγούμενων ετών για διαθεματικότητα και ολιστική προσέγγιση της γνώσης;

Ποια έρευνα, ποια παιδαγωγική αντίληψη θεωρεί σωστό να υπάρχουν 11(!) διδακτικά αντικείμενα στην Α΄ και στη Β΄ τάξη, 13 στη Γ΄ και τη Δ΄ και 15 στην Ε΄ και στη ΣΤ΄; Οι μαθητές καταδικάζονται να υποστούν έναν καταιγισμό πληροφοριών και να συνθλιβούν στη σύγχυση και τον κάματο των διαφορετικών διδακτικών αντικειμένων. 

> «Με τα Αγγλικά από την Α΄ τάξη θα χτυπήσουμε την παραπαιδεία, θα προετοιμάσουμε τα παιδιά σας για το κρατικό πιστοποιητικό γλωσσομάθειας». 

Ποια σοβαρή επιστημονική έρευνα απέδειξε την αναγκαιότητα της ξένης γλώσσας σε τόση μικρή ηλικία; Δεν μπορεί να καταπολεμηθεί η παραπαιδεία στα ξενόγλωσσα φροντιστήρια με απαρχαιωμένα βιβλία και αναλυτικά προγράμματα, δίχως οπτικοαουστικό υλικό και 25άρια τμήματα, όπου καθίσταται αδύνατος ο «παιγνιώδης» τρόπος διδασκαλίας, που υποστηρίζει το υπουργείο Παιδείας. Μάλλον η μεταρρύθμιση ανοίγει διάπλατα τις πόρτες και σπρώχνει τους μαθητές από μικρότερη ηλικία στα φροντιστήρια.

> «Τα παιδιά θα μαθαίνουν να χειρίζονται τους υπολογιστές, κάτι που σήμερα είναι εντελώς απαραίτητο». 

Η πρόχειρη είσοδος των υπολογιστών στο γυμνάσιο έδειξε ότι οι μαθητές θα μάθουν να κάνουν καλύτερα (και να εθιστούν ακόμα περισσότερο) σε αυτό που ήδη κάνουν: να παίζουν παιχνίδια, να σερφάρουν και να κατεβάζουν έτοιμες σχολικές εργασίες.

Η εξοικείωση με τον υπολογιστή δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως αυτονομημένος διδακτικός στόχος, αλλά ως εργαλείο που εντάσσεται στους επιμέρους διδακτικούς στόχους του σχολικού προγράμματος.

Τα πράγματα θα είναι ακόμη πιο δύσκολα, καθώς στην εγκύκλιο τονίζεται ότι «από την παρούσα απόφαση δεν προκύπτει δαπάνη του κρατικού προϋπολογισμού», και, επιπλέον, από το γεγονός της διακηρυγμένης μείωσης των διορισμών, σε συνάρτηση με τη μεγάλη φυγή συναδέλφων προς συνταξιοδότηση. 

Είναι σίγουρο ότι τη νέα σχολική χρονιά θα κληθούμε εμείς οι μάχιμοι εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας να βγάλουμε το φίδι από την τρύπα, όταν μάλιστα μαζί μας θα κληθούν να συνυπηρετήσουν συνάδελφοι της δευτεροβάθμιας που αγνοούν το εργασιακό περιβάλλον της πρωτοβάθμιας, καθώς και τις ιδιαίτερες ανάγκες των μαθητών μας. 

Πάλι εμείς θα σώσουμε το σχολείο για χάρη των μαθητών μας.

Σε αυτή τη νέα δοκιμασία πρέπει να πάμε ΕΝΩΜΕΝΟΙ!

Στελέχη της εκπαίδευσης, μέλη του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, σχολικοί σύμβουλοι, διευθυντές που, φοβισμένοι, αποποιούνται την παιδαγωγική τους ιδιότητα και στηρίζουν αντιπαιδαγωγικά μέτρα, διαπράττουν τραγικό λάθος. Ο δάσκαλος πρέπει να αληθεύει και να κοιτά στα μάτια τους μαθητές του. 

Υστερόγραφο: Σε μια δεινή οικονομική συγκυρία, με ανυπόληπτο πολιτικό σύστημα, κάποιοι, παρασιτικά, προτείνουν μεταπρατικές «κενο-τομίες» σε πατρίδα υπό κατοχή! Οι ίδιοι που αγνόησαν την επιταγή του Συντάγματος για ΕΘΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ και, με το που πάτησαν το πόδι τους στο υπουργείο, κατάργησαν τον επιθετικό προσδιορισμό «ΕΘΝΙΚΗ» από τον τίτλο. 

Διαπράττουν ανοσιούργημα εις βάρος των ψυχών των παιδιών μας και, με έτοιμες ανακοινώσεις προς τους γονείς, με τις υπογραφές των διευθυντών, εγκωμιάζουν τις μεταρρυθμίσεις και τους καλούν ως συμμέτοχους στο έργο τους. Την ατομική τους ευθύνη θέλουν να την επωμισθούν τα στελέχη της εκπαίδευσης και να την κάνουν συλλογική!

Ο Κώστας Βάρναλης, όταν του ζήτησαν να υπογράψει δήλωση μετανοίας, τους είπε:

«Ο άνθρωπος έκανε χιλιάδες χρόνια για να στηθεί στα δυο του πόδια, δεν θα πέσω εγώ στα τέσσερα!»

* Δάσκαλος